ખેડૂત મિત્રો, હાલના વાદળછાયા અને વરસાથી વાતાવરણને કારણે મગફળીના પાકમાં પીળાશ (Chlorosis) નો પ્રસર ઘણા ખેતરોમાં જોવા મળી રહ્યો છે. આ પીળાશના મુખ્ય કારણો અને તેના ઉપાય નીચે મુજબ છે.
કારણ અને ઉપાય
કારણ ૧: જમીનમાં પાણી ભરાઈ રહેવું
સતત વરસાથી જમીનમાં પાણી ભરાઈ રહે છે, જેનાથી જમીનના ઘણા છિદ્રો બંધ થઈ જાય છે.
• આથી છોડને મૂળ ઓક્સિજન મળતો નથી અને “ગૂંગળામણ” થાય છે.
• ખાસ કરીને લોહ (Iron-Fe) અને નાઈટ્રોજન (N) જેવી પોષક તત્વોની ઉપલબ્ધિ ઓછી થઈ જાય છે.
• જેના કારણે પાંદડા પીળા થઈ જાય છે.
✅ ઉપાય:
• ખેતરમાં ભરાયેલા વધારાનું પાણી બહાર કાઢવું.
• યોગ્ય ડ્રેનેજ સિસ્ટમ બનાવવી.
• જ્યાં પાણી ભરાય છે ત્યાં બોરોનિક એસિડ + સૂક્ષ્મ તત્વોનો છંટકાવ કરવો.
કારણ ૨: પોષક તત્વોની ઉણપ
જો પીળાશનું કારણ પાણી ભરાઈ રહેવું ન હોય, તો તે પોષક તત્વોની ઉણપના કારણે પણ થઈ શકે છે.
(૧) નાઈટ્રોજનની ઉણપ:
લક્ષણ: પાંદડા નળીયાના બાજુમાં જૂના પાન પીળા પડવા લાગે છે. ઉપાય: યુરિયા ૧૦ કિગ્રા + એમોનિયમ સલ્ફેટ ૧૦ કિગ્રા (વિતરિત પાણીમાં) ૧૦૦ લિટર પાણીમાં ભેળવી છંટકાવ કરવો.
(૨) લોહ (Iron) ની ઉણપ:
• લક્ષણ: નવા પાંદડા પીળા થાય છે, જ્યારે નળીયા લીલા રહે છે (“Interveinal Chlorosis”).
• ઉપાય: ફરોસ સલ્ફેટ (૧૦૦ ગ્રામ / ૧૦ લિટર પાણી) + સિટ્રિક એસિડ ૫૦ ગ્રામ ભેળવી છંટકાવ કરવો.
• વિકલ્પ: Fe-EDDHA (૩ ગ્રામ / લિટર પાણી)નો છંટકાવ કરવો.
નિષ્કર્ષ
👉 મગફળીના પાકમાં પીળાશ થતી હોય ત્યારે સૌથી પહેલા પાણી ભરાઈ રહ્યું છે કે નહીં તે તપાસવું, પછી પોષક તત્વોની ઉણપનું નિદાન કરવું.
👉 સમયસર યોગ્ય છંટકાવ અને ડ્રેનેજ વ્યવસ્થા કરવાથી પાકને નુકસાનથી બચાવી શકાય છે.